Wetten en regels
Alle voetpaden, fietspaden en autowegen waar iedereen gebruik van mag maken noemen we openbare wegen. Hieronder leggen we uit wie verantwoordelijk is voor de openbare wegen en aan welke wetten en regels we ons te houden hebben.

- Wegenlegger:
De meeste openbare wegen in Berg en Dal zijn eigendom van de gemeente. De gemeente is verantwoordelijk voor het beheer van al deze wegen.
Een paar grote wegen zijn van de provincie Gelderland, daar zijn zij verantwoordelijk voor. Wie er verantwoordelijk is voor welke weg staat in de wegenlegger. De nieuwe wegenlegger voor de gemeente Berg en Dal is in 2017 klaar. In 2018 kunt u deze via de gemeentelijke website lezen.

- Wegenwet, Wegenverkeerswet en convenant duurzaam veilig (1997):
In de wegenwet staat dat de beheerder van de weg moet zorgen voor goed onderhoud van de openbare weg. Ook staat hierin dat we moeten zorgen dat de weg openbaar blijft.
In de Wegenverkeerswet staat dat wij moeten zorgen voor de veiligheid in het verkeer. Samen met de politie leggen we de regels vast. Daarna plaatsen we verkeersborden. Het convenant duurzaam veilig (1997) is belangrijk hierbij. Het convenant is afgesloten tussen het Rijk, provincies en gemeente. In dit plan staan uitgangspunten voor het veilig inrichten, beheren en onderhouden van de openbare ruimte.

Algemeen
Wij vinden het belangrijk om de wegen goed te onderhouden. Iedere twee jaar worden de wegen geïnspecteerd. Daarnaast kunnen inwoners schade aan wegen doorgeven aan de gemeente. Kleine schades worden zo snel mogelijk gerepareerd.
Het is niet mogelijk om alle schades direct op te lossen, omdat daar geen geld voor is. Dit betekent soms dat er wat langzamer over een slechte weg gereden mag worden, zodat het wel veilig blijft.
Belangrijke wegen onderhouden we vaker. Ook fietspaden en voetpaden worden regelmatiger onderhouden.

In het beheerplan staat welke wegen we belangrijk vinden. Deze onderhouden we op hoog niveau. In 2016 heeft de gemeenteraad bepaald wat de onderhoudsniveaus van elke weg zijn. We noemen dit het uitgebalanceerde onderhoudsniveau.
In de tabel hieronder ziet u welke kwaliteitsnorm waar gebruikt wordt.

Wij hebben bijna 2 miljoen m² aan wegen, fietspaden en voetpaden in de gemeente.
Hiervan wordt:  

In de tabel hieronder ziet u de hoeveelheid wegen die op elk niveau onderhouden worden.

Huidige kwaliteit
In 2012 was het gemiddelde rapportcijfer 5,9 (op een schaal van 10). In 2015 leek het cijfer iets hoger geworden. We hebben toen de inspecties van de drie oude gemeenten uit 2013 bewerkt en hieruit conclusies getrokken.
In 2016 hebben we de wegen van de nieuwe gemeente Berg en Dal voor het eerst allemaal laten inspecteren. De kwaliteit van de wegen is snel achteruit aan het gaan. Dat is niet vreemd. We onderhouden inmiddels meer dan de helft van de wegen op laag niveau.

Financiën
Voor het onderhoud van wegen wordt jaarlijks geld apart gezet. We noemen deze spaarpot de “onderhoudsvoorziening wegen”. Ieder jaar wordt er € 1.245.000 in de onderhoudsvoorziening wegen gestopt. Het ene jaar wordt er meer uitgegeven dan het andere jaar. Iedere 4 jaar wordt bekeken of we voldoende geld apart zetten. In het najaar van 2016 doen we dat opnieuw voor de jaren 2018 tot 2021.

We schatten dat er op 1 januari 2017 nog € 2.042.155 in de spaarpot “onderhoudsvoorziening wegen” zit. In 2017 stoppen we er ook weer € 1.245.000 in.
Volgens de onderhoudsplanning 2017 gaan we € 1.765.000 uitgeven aan groot onderhoud.
In de tabel hieronder staat waar we in 2017 gaan werken.

Risico's

• De kwaliteit van de rijbanen in de oude woonwijken is laag. Dit is niet gevaarlijk, omdat hier langzaam gereden wordt.
• De kwaliteit van de wegen buiten de bebouwde kom is redelijk. Enkele wegen zijn slecht, deze blijven we repareren, want er wordt vaak hard gereden. Het risico is laag.

Wetten en regels

• De Wet milieubeheer en de Waterwet vertellen ons wat de taak is van de gemeente. Wij hebben de zorgplicht voor:

1. het inzamelen en transporteren van stedelijk afvalwater;
2. het inzamelen en verwerken van het hemelwater;
3. grondwatermaatregelen.

• Het Nationaal Bestuursakkoord Water en het Bestuursakkoord Waterketen 2007. Hierin staan afspraken over de kwaliteit en hoeveelheid water (berging) binnen de grenzen van de gemeente. In het GRP 2016-2020 staat dat de gemeente Berg en Dal de afspraken van 2015 grotendeels heeft gehaald.
• Het bestuursakkoord water wil de doelmatigheid van het beheer en onderhoud vergroten door samenwerking van gemeenten en waterschap. Dit gaat vooral om het realiseren van:
  • kostenbesparingen in het beheer
  • vergroten van kwaliteit van het beheer
  • verminderen van kwetsbaarheid bij de uitvoering van de beheerstaken.

Berg en Dal heeft hieraan een belangrijke bijdrage is geleverd met de samenvoeging van onze drie gemeenten. Ook zijn we pilotgemeente voor het waterschap in centrale aansturing van onze rioolgemalen.

Wij hebben nauw overleg met de gemeente Nijmegen. Het rioolwater van onze kernen Berg en Dal en Heilig Landstichting loost op de riolering van Nijmegen

• De Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) is erop gericht de kwaliteit van watersystemen te verbeteren,
  • Door door lozingen aan te pakken.
  • Duurzaam gebruik van water te bevorderen
  • Verontreiniging van grondwater te verminderen.

Een belangrijk project in de gemeente Berg en Dal is “de Groesbeek” van bron tot grens. Met een KRW-subsidie in 2015 zijn langs deze beek grote verbeteringen gemaakt.

• De Keur- en Peilbesluit regels voor het onderhoud van watergangen en oevers
• Het Gelders Milieuplan (GMP-3) en het Waterhuishoudingsplan 3. Hierin ligt de nadruk op de kwaliteit van de leefomgeving en het anders omgaan met regenwater.
• Eind 2009 is de nieuwe Waterwet van kracht geworden. Deze vervangt alle bestaande wetten op het gebied van waterbeheer in Nederland.

Algemeen
De watertaak van de gemeenten is de laatste jaren steeds groter geworden. Naast de verantwoordelijkheid voor het inzamelen en transport voor stedelijk afvalwater heeft de gemeente zorgplicht voor:

• Transport, infiltratie en berging van hemelwater in de dorpen
• Grondwater

Zorgplicht betekent dat we de burgers moeten helpen en adviseren. De gemeente is er niet alleen verantwoordelijk voor. Burgers, waterschap en de provincie hebben hun eigen taken.

De gemeente Berg en Dal heeft veel riolering in beheer. In de kern Groesbeek is in de jaren 50 van de vorige eeuw begonnen met de grootschalige aanleg. Deze wordt nu langzamerhand vervangen. In de andere dorpen wordt dat ongeveer 10 jaar later. In de tabel hieronder staat wat en hoeveel we beheren en onderhouden.

In Groesbeek Noord zijn de riolen het oudste. In de huidige raadsperiode moeten we hier 4 kilometer riolering vervangen. Twee grote projecten voor 2017 hier zijn de straat Stekkenberg en de Hoflaan. Iedere zeven jaar inspecteren we de riolering. Uit deze inspecties volgen de onderhoudsmaatregelen. Uit de inspecties van de laatste zeven jaren blijkt dat de oudere riolen ongeveer 60 jaar meekunnen. Daarna moeten we ze vervangen of “relinen”.

Financiën
Het GRP Berg en Dal 2016-2020 is door de raad vastgesteld. Hiermee is de rioolheffing in de voormalige gemeenten Ubbergen en Millingen flink gedaald. De lagere rioolheffing in de voormalige gemeente Groesbeek is gelijk gebleven. Volgens de financiële prognose wordt in 2023 een kostendekkend niveau gehaald. De rioolheffing stijgt hiervoor met 5% per jaar vanaf 2014.

Voor het onderhoud van rioleringen is een voorziening riolering beschikbaar. De stand hiervan is  per 1 januari 2017 € 1.049,515. De toevoeging 2017 bedraagt € 92.510. De voorziening wordt gebruikt wanneer onderhoudskosten hoger zijn dan de jaarlijkse inkomsten uit de rioolheffing. De investeringen in ons rioleringsnetwerk worden geactiveerd en drukken door middel van de kapitaallasten op onze exploitatie. Zie hiervoor het MIP.

Ontwikkelingen
Het klimaatbestendig maken van Nederland is een nieuwe uitdaging voor de overheid. We moeten hierbij denken aan:

• Voorkomen van wateroverlast
• Terugdringen van verdroging
• Hoogwaterveiligheid langs de Rijn en Waal
• Verminderen van hittestress in woonkernen

De komende jaren gaan we hierop extra capaciteit inzetten. Voor de eerste twee punten zal de samenwerking met het Waterschap verder worden geïntensiveerd.

Risico's

• Overlast door hevige regenbuien komt steeds vaker voor. Het rioolstelsel is ooit aangelegd om een regenbui van ongeveer 20 mm per uur te kunnen verwerken. De hevige regenbui van mei 2016 boven Breedeweg  had een intensiteit van 55 mm/40 min . In Apeldoorn is in 2010 zelfs 100 mm/2 uur gevallen. Hierdoor blijft water op straat staan en in enkele gevallen is water in gebouwen gestroomd.
• De openbare ruimte is nog niet volledig ingericht op het opvangen en wegleiden van regenwater. In de afgelopen jaren is hieraan vooral in het centrum van Beek en in het centrum van Groesbeek hard gewerkt. De grootste knelpunten in de gemeente zijn in beeld en worden de komende jaren aangepast. De prioriteit voor de kern Breedeweg is hoger geworden.

Buien komen echter op wisselende plaatsen met wisselende intensiteiten voor. In de toekomst kan  een zware bui op een onbekende plaats een nu nog onbekend probleem gaat veroorzaken. De komende jaren gaan we meer kennis van het watersysteem vergaren:

• Met moderne rekentechnieken, krachtige computers,  eigen meetgegevens gaan we nieuwe modellen voor de Berg en Dalse rioleringssystemen doorrekenen, om zo verdere kennis van ons rioolstelsel te vergaren.
• Er is 4 kilometer onderhoudsachterstand in het rioleringsstelsel van Groesbeek Noord. Instortingsgevaar en lekkage in de bodem zijn niet ondenkbeeldig. Daarom wordt hier de komende jaren flink op geïnvesteerd. Het risico is aanvaardbaar omdat in dit gebied geen sprake is van regulier zwaar vrachtverkeer.

Algemeen
Wij laten het onderhoud aan ons gemeentelijk groen op hoge A-kwaliteit onderhouden. Dit heeft als voordeel dat de groenperken ook vaker uitgeharkt worden. Daarmee wordt ook het zwerfvuil uit de groenvakken geharkt. Samen met goed licht van de straatverlichting en vlakke trottoirs zorgt dit voor een fijne woonomgeving.

Als we de groenvakken vernieuwen, planten we niet meer de saaie bodembedekkers. We kiezen voor meer gras en fleurige vaste planten. Het maaien van gras is iets goedkoper en het onderhoud van de vaste planten is iets duurder. Voor hetzelfde geld genieten we van een betere kwaliteit van het groen.  

Financiën
Voor het onderhoud van het groen hebben we een contract met DAR uit Nijmegen. DAR voert het onderhoud in de zomer uit met 20 medewerkers van het werkbedrijf. In de winter zijn dit 10 medewerkers. Daardoor kost het contract voor groenonderhoud ons extra geld. Onze financiële bijdrage aan het werkbedrijf is hierdoor wel lager. Bij elkaar opgeteld is het groencontract het goedkoopste voor de gemeente.

Ontwikkelingen
In de oude gemeente Ubbergen moet voor het kappen van iedere boom een kapvergunning worden gevraagd. In Groesbeek en Millingen hoeft dat sinds 2013 al niet meer. Daar hebben we een lijst gemaakt welke bomen en lanen we willen beschermen. Alleen hiervoor is dan een kapvergunning nodig. Deze lijst met bomen voor de oude gemeente Ubbergen is al klaar. In 2017 is ook de APV voor de nieuwe gemeente klaar. Daarna is het in de hele gemeente Berg en Dal eenvoudiger geworden om een boom te mogen kappen. Voor de woonwijken en dorpen op bosrijke stuwwal moet nog wel vaak een vergunning worden gevraagd. Dit zijn Ubbergen, Beek, Berg en Dal, Heilig Landstichting.

Risico's

• Wij beheren nog veel groenvakken welke al oud en lelijk zijn. Er staan hier bodembedekkers welke veel te groot zijn geworden. We hebben onvoldoende geld om het groen iedere 30 jaar te kunnen vervangen. Wij hebben geld beschikbaar om elke 60 het jaar groen te vervangen. Burgers kunnen de gemeente aanspreken op te lage kwaliteit t.o.v. andere woonwijken.  
• Sinds 2016 mogen we geen chemische middelen meer gebruiken voor onkruidbestrijding. De alternatieven zijn vier tot vijf keer zo duur en het resultaat is slechter. De gemeente kan eigenlijk geen goede kwaliteit meer leveren tegen betaalbare kosten, We hebben daarvoor hulp nodig van onze bewoners. In 2017 gaan we de burgers vragen om dit zelf rondom het huis te doen. Je doet dit niet voor de gemeente, maar voor jezelf en voor je buren. Je wilt toch niet naar onkruid op de stoep kijken? Het is wel belangrijk dat de gemeente dan blijft zorgen voor goed schoffelen in de perkjes. Het is ook duurzaam om met de hand het onkruid tussen de tegels en stenen weg te halen.

Algemeen
Wij voeren planmatig onderhoud uit aan onze gebouwen. Iedere drie jaar voeren we inspecties uit en maken een onderhoudsplanning. Hiermee bepalen we de jaarlijkse toevoeging aan de onderhoudsvoorzieningen.  Daadwerkelijk onderhoud voeren wij overigens pas uit na een actuele inspectie. Bij deze inspectie beoordelen wij of het geplande onderhoud echt noodzakelijk zijn of nog een jaar uitgesteld kunnen worden.

Het eigendom en beheer van onze gemeentelijke eigendommen is voortdurend in beweging. In 2016 is het accommodatiebeleid geactualiseerd. Dit kan effecten hebben op het beheer en onderhoud van de gebouwen.

Financiën
Op het gebied van groot onderhoud hebben wij voorzieningen “onderhoud gebouwen” gevormd. Het saldo van deze voorzieningen bedraagt per 1 januari 2017 € 1.488.722

De geraamde toevoeging 2017 bedraagt in totaal € 338.179.
Volgens de planning geven we in 2017 € 284.665 uit voor het onderhoud aan de gemeentelijke gebouwen en monumenten.

Onze gebouwen worden sober en doelmatig onderhouden. Alleen het gemeentehuis wordt nog op hoog kwaliteitsniveau onderhouden; dit is ook nodig gezien de open en transparante structuur van het gebouw. De kwaliteit van de gebouwen is gemiddeld goed te noemen

De onderhoudskosten die voor 2017 gepland zijn staan in de volgende tabel.

Ontwikkelingen
Het nieuwe accommodatiebeleid zal na 2016 van invloed worden. Voor de  begroting 2018 zal het totaal aan dotaties dan ook worden aangepast.

• De Kulturhusen Leuth en Kekerdom zijn nog niet opgenomen in dit overzicht.
• Voormalig gemeentehuis Beek is nog niet definitief verkocht. Tot zolang wordt het gebouw onderhouden.
• Voor zwembad “de Lubert” is de afgelopen zeven jaar geen geld meer toegevoegd aan de onderhoudsvoorziening. Het onderhoud is echter wel doorgegaan. De onderhouds-voorziening voor dit gebouw is nu bijna leeg.  In 2017 worden de verbouwingen en onderhoud uitgevoerd met het beschikbare gestelde verbouwingskrediet. In de loop van 2017 zal een nieuwe onderhoudsinspectie uitwijzen wat we in de toekomst jaarlijks moeten reserveren.

Risico's
Uit de risico-inventarisatie voor de Arbo-wet volgt dat we meer moeten investeren voor veiligheid op bijvoorbeeld daken. De kosten zullen hierdoor geleidelijk langzaam oplopen.

Algemeen
In de gemeente Berg en Dal staan ongeveer 5.500 lantaarnpalen. 3.000 lantaarnpalen zijn ouder dan 30 jaar. Ongeveer 900 lichtmasten zijn vrij nieuw en hebben zuinige lampen.

Vanaf 2011 is in de oude gemeenten Groesbeek en Millingen aan de Rijn veel verlichting vervangen in de woonwijken. Hierdoor:

• is het veiliger op straat geworden, want er zijn minder donkere, enge plekken.
• is het goedkoper en beter voor het milieu, want de lampen gebruiken minder stroom.
• worden doorgeroeste lantaarnpalen vervangen.
• is het risico op ongelukken kleiner en daarmee ook de kans dat de gemeente hier schuldig aan is.  

De gemiddelde leeftijd van onze openbare verlichting gaat hiermee omlaag

In Beek-Ubbergen, Ooij en Leuth is de verlichting nu nog slecht. Er staan te weinig lichtmasten en er zijn veel donkere plekken. Zoals beschreven in het beheerplan openbare verlichting zullen we daar in veel wijken oude lichtmasten en lampen vervangen. Tot 2030 willen we 300 masten per jaar vervangen.

Duurzaamheid wordt steeds belangrijker daarom gaan we in 2020 19% minder stroom gebruiken dan in 2013. In 2030 willen we nog maar de helft van de stroom gebruiken. Dat hebben de gemeenten in Nederland samen afgesproken. De oude lampen gebruiken veel stroom, daarom gebruiken we sinds 2013 LED-lampen. Deze gebruiken nog maar 16 Watt.

Financiën
Het vervangen van slechte masten en lampenkappen kost € 256.000 per jaar. Als we in 2030 ook nog de helft van de energie willen besparen dan is het duurder. Dan kost het € 292.132. Omdat dit duurzaam is, kiezen hiervoor.

Het vervangen van masten en lampenkappen wordt betaald uit de voorziening Openbare Verlichting. Jaarlijks wordt hier € 292.132 in gestort. We verwachten dat er op 1 januari 2017 nog € 347.823 in de voorziening Openbare Verlichting zit.
In 2017 stoppen we er ook weer € 292.132 in. We zijn van plan om in 2017 € 290.000 uit te geven aan vervangingen.

In de tabel hieronder staat waar we dat in 2017 gaan doen.

In het najaar van 2020 wordt bekeken of de jaarlijkse toevoeging aangepast moet worden voor de jaren 2021 tot 2025.

Ontwikkelingen
Het beheerplan Openbare Verlichting geldt van 2016 tot en met 2020. Hierin staat centraal dat:

• de Openbare Verlichting duurzaam is, zodat dit jaarlijks minder onderhoud kost en we minder stroom gebruiken;
• we nieuwe en slimme technieken snel gaan gebruiken bij de openbare verlichting.

In de woonwijken staan nu nog hoge en lage masten door elkaar. Hoge masten staan ver uit elkaar. Dat geeft veel schaduw als er ook bomen en auto’s staan. Daarom plaatsen we nu lage lichtmasten van 4 meter hoog in de woonwijken. Deze staan dichter bij elkaar. Op deze masten zit een lampenkap met LED-lamp die de omgeving goed verlicht. We verwachten dat de nieuwe lampenkappen langer dan 20 jaar meegaan.

Voor de hoofdwegen kiezen we voor hoge lichtmasten, want deze wegen zijn breder. Het licht van een lage lichtmast komt niet goed aan de overkant van de weg. LED-lampen voor hoge lichtmasten zijn op dit moment nog niet allemaal even goed en erg duur. De verwachting is dat deze in de toekomst beter en goedkoper worden. In de Pannenstraat, Dorpsstraat en Ottenhofstraat in Groesbeek staan al wel nieuwe hoge masten met LED.

Hoge masten zijn duur, daarom vervangen we ze niet zomaar. Zijn ze nog sterk genoeg, dan laten we ze 10 jaar staan. Daarna worden ze opnieuw getest.

Oude lampen worden eerst opgemaakt. Vanwege de levensduur worden ze iedere 3 jaar vervangen. LED lampen gaan 10 tot 12 jaar mee. Dat is vier keer langer dan oude lampen. De jaarlijkse kosten voor onderhoud en energie worden hiermee lager.

Algemeen
Wij moeten de speeltuinen goed onderhouden. Speeltoestellen kunnen gevaarlijk zijn en daarom zijn er voorschriften. Deze staan in het attractiebesluit. We inspecteren speeltoestellen vier keer per jaar. Dit doen we doen drie keer zelf en één keer komt er een specialistisch bedrijf naar kijken. Wanneer er iets kapot is, dan maken we het ook meteen. Dit onderhoud kost veel geld. Maar wij willen er ook niet teveel geld aan uitgeven. We noemen dit efficiënt. We hebben geleerd dat speeltoestellen ongeveer 15 jaar gebruikt kunnen worden. Daarna wordt het onderhoud te duur. Dan kun je de speeltoestellen het beste allemaal tegelijk vervangen. Dan maken we samen met de kinderen uit de buurt een plan voor de speeltuin. De kinderen mogen dan zelf kiezen welke speeltoestellen ze het leukste vinden.

Op sommige plekken in de gemeente hebben we veel speelplekken dicht bij elkaar. Soms kiezen we er dan voor om één speeltuin helemaal weg te halen. Met het geld hiervan maken we dan een andere speeltuin in de buurt groter en leuker. Of we maken er één op een andere plek in de gemeente waar nu nog geen speeltuin is.

Kleine kinderen kunnen minder ver lopen dan de de grotere kinderen. Daarom hebben we wat meer kleine speeltuintjes met eenvoudige speeltoestellen. We hebben een paar speelplekken met grote toestellen. Hieronder staan de loopafstanden genoemd welke wij als vuistregel gebruiken:
Leeftijd van 0 – 6 jaar = loopafstand niet meer dan 100 meter
Leeftijd van 6 - 12 jaar = loopafstand maximaal 500 meter, zonder oversteek van ontsluitingswegen
Oudere jeugd = loopafstand 1 kilometer (trapveldjes en speeltoestellen)

We maken vervangingsplan welke is gebaseerd op de leeftijd van de speelplekken. Speeltoestellen worden in principe na 15 jaar vervangen. Vier keer per jaar worden alle speeltoestellen in onze gemeente geïnspecteerd en beoordeeld op kwaliteit en schades. Op basis hiervan wordt het onderhouds- en vervangingsplan geactualiseerd. Soms moet een speelplek eerder vervangen worden omdat de toestellen te slecht zijn. Dit melden we in deze paragraaf van de begroting. De gemeente Berg en Dal kent onderstaand areaal:

Financiën
Voor het vervangen van de speeltoestellen is een spaarpot gevormd. Deze noemen we de “voorziening speeltuinen”. De geraamde stand hiervan is per 31 december 2016 € 99.771. Het bedrag dat we jaarlijks toevoegen bedraagt € 48.039.

Voor 2017 is de vervanging van de volgende speelplekken voorzien:

• Mesdagweg (Groesbeek)      
• Hobbemaweg (Groesbeek)      
• Plataanstraat (Breedeweg)   
• Vendelierstraat (de Horst)      

Ontwikkelingen
In onze ogen is de verdeling van speelplekken in de gemeente voldoende gespreid.

Risico's
Het onderhoud voeren wij uit volgens de eisen in het Attractiebesluit (Warenwetbesluit Attractie- en speeltoestellen). Er is geen sprake van bijzondere risico's. Bij de inspecties in afgelopen jaren hebben wij goede tot uitstekende beoordelingen gekregen, zowel technisch als administratief.